دامنه نوسانی

برداشتن دامنه نوسان چه کمکی به بورس می‌کند؟

قرن نو نوشت: یک کارشناس اقتصادی گفت: قطعاً اگر دامنه نوسان برداشته شود وضعیت بازار سرمایه بهبود پیدا خواهد کرد و اگر بازار سرمایه تحت سلطه حاکمیت نبود خیلی زودتر باید این اتفاق می‌افتاد.

مجید عشقی، رئیس سازمان بورس، در گفت‌وگویی با قرن نو از حذف دامنه نوسان از بازار سرمایه خبر داد و گفت: «اوایل امسال دامنه نوسان برداشته می‌شود و این اقدام بی‌تردید تأثیری بسیار مثبت بر بورس باقی خواهد گذاشت.»

میثم رادپور، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با خبرنگار قرن نو و در پاسخ به این پرسش که حذف دامنه نوسان چه تأثیری بر روند بازار سرمایه خواهد گذاشت؛ گفت: در هیچ کشوری در دنیا دامنه نوسان به اندازه کشور ما محدود نیست و در برخی از کشورها دامنه نوسانی برای بازار سرمایه به این معنا گذاشته نشده است؛ به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا مدارشکن وجود دارد که اگر در یک روز نوسانات خیلی بزرگ شود معاملات برای چند دقیقه تعطیل خواهد شد تا بازیگران بازار از احساسات دست بردارند و تصمیمات عاقلانه‌ای بگیرند و این مدارشکن قرار نیست در بازار سرمایه و روند معاملات دخالتی کند و حتی ممکن است دو تا سه بار از آن در طول معاملات استفاده شود و اما در کشورهایی که دامنه نوسان برای بازار سرمایه آنها وضع شده است نیز این دامنه نوسان آنقدر محدود نیست و پنج درصد برای دامنه نوسان معنایی ندارد.

وی در ادامه افزود: برداشته شدن دامنه نوسان دراین‌راستا صورت می‌گیرد که بازار سرمایه کارا شود؛ زیرا اگر دامنه نوسان به این محدودی در بازار سرمایه باشد سهام و معاملات دائما در معرض آن قرار می‌گیرند و دائما دیده می‌شود که سهام شرکت‌ها در صف‌های خرید و فروش قرار می‌گیرد و این صف‌های خرید و فروش نیز از نظر روانی بر معاملات بازار سرمایه تأثیر خواهد گذاشت و خیلی از مواقع فعالان بازار سرمایه منتظر تشکیل صف‌هایی هستند که دنباله‌رو آنها قرار گیرند و این صف‌های خرید و فروش منجر به تسری نوسانات خواهد شد.

رادپور در ادامه افزود: اگر سهمی می‌خواسته است بیست درصد افزایش قیمت داشته باشد به خاطر صف‌های خرید افزایش قیمت سی‌درصدی را تجربه خواهد کرد و اگر سهمی نیز می‌خواسته ده درصد بریزد، ازآنجایی‌که در صف فروش قرار می‌گیرد پانزده تا بیست درصد خواهد ریخت و این دامنه نوسان باریک و صف‌های خرید و فروش، نوسانات قیمتی را تشدید خواهد کرد و موجب انحراف قیمتی خواهد شد و در نتیجه کارایی بازار را کاهش خواهد داد که در نهایت امکان تأمین سرمایه و تأمین مالی برای شرکت‌ها کاهش پیدا خواهد کرد.دامنه نوسانی

وی در ادامه با اشاره به اینکه کارایی به این معنا است که اگر اطلاعاتی وارد بازار سرمایه شود که این اطلاعت باعث جابه‌جایی سهم گردد فوراً دیده شود؛ گفت: زمانی‌که دامنه نوسان وجود دارد این دامنه اجازه نمی‌دهد که جابه‌جایی قیمتی بالافاصله روی قیمت سهم منعکس شود.

این کارشناس اقتصادی در آخر گفت: قطعاً اگر دامنه نوسان برداشته شود وضعیت بازار سرمایه بهبود پیدا خواهد کرد و اگر بازار سرمایه تحت سلطه دولت نبود خیلی زودتر باید این اتفاق می‌افتاد.

توضیحات تکمیلی، میرکیارش خمسی, انصاف نیوز:

بورس تهران و فرابورس ایران دارای دامنه نوسان ده درصدی هستند. در این حالت هر سهم با پر کردن حجم مبنای خود می‌تواند در یک روز از +۵ تا -۵ درصد نوسان کند. در برخی از سهم های دارای بازارگردان و صندوق ها این دامنه دو برابر می‌شود و از +۱۰ تا -۱۰ قابل نوسان است. در بازار فرابورس ایران قسمتی به نام بازار پایه وجود دارد که از سه تابلو زرد نارنجی و قرمز تشکیل می‌شود که به ترتیب دامنه نوسان ۶، ۴ و دو درصدی را تجربه می‌کنند.

در بازارهای دو طرفه مانند فارکس یا تبادل ارز جهانی که معامله گران نسبت ها را معامله می‌کنند حجم مبنا معنایی ندارد و همچنین در بازار رمز ارزها ممکن است از -۹۹ درصد تا +۱۰۰۰۰ درصد را تجربه کنیم.

برخی از سهم های بازار سرمایه حدود دو سال است که در صف فروش هستند و با معامله نشدن و پر نشدن حجم مبنا سرمایه مردم قفل شده است. با برداشتن دامنه نوسان پویایی و نقد شوندگی بازار افزایش می‌یابد.

همچنین دوره های رشد و ریزش بازار به حالت عادی بر‌می‌گردد و اگر دوره ریزش و رکود دو سال در این حالت طول کشیده با باز شدن دامنه نوسان شاید حتی هیجانات در یک روز تخلیه شود.

البته این نکته را باید مد نظر داشت که با برداشتن دامنه نوسان این بازار حرفه‌ای خواهد شد و ممکن است معامله گران در یک روز نوسانات بسیار زیادی را ببینند.

برخی از فعالان و تحلیل کران معتقد هستند با برداشتن دامنه نوسان بازار تحلیل پذیرتر خواهدشد و حتی می‌توان به تایم فریم های پایین مانند یک دقیقه نیز مراجعه کرد.

افزایش یک درصدی دامنه نوسان آغاز رهاسازی بورس از محدودیت‌های غیرواقعی

بازار سرمایه در دو سال گذشته و با رشد تعداد سهامداران با معضلی به نام صف نشینی مواجه شده است که با افزایش دامنه نوسان می توان امیدوار به رفع آن بود.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، 29 فروردین سال 1401 را می توان روزی برای آغاز رهاسازی بورس از محدودیت های صوری و غیرواقعی دانست. افزایش دامنه نوسان به 6 درصد در این روز می تواند مهر باطلی بر دو دهه محدودیت نادرست بر بورس باشد.

عصر روز چهارشنبه ۲۴ فروردین‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ماه، ‌هیات ‌مدیره سازمان بورس و اوراق ‌بهادار سرانجام در جهت افزایش کارآیی و افزایش نقدشوندگی بازار سرمایه، افزایش یک‌ درصدی دامنه‌ نوسان به ‌‌‌‌‌‌‌‌‌صورت متقارن در بازار اول شرکت بورس اوراق ‌بهادار تهران و شرکت فرابورس ایران را از تاریخ ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ در دستور کار خود قرار داد.

اواخر سال ‌گذشته بود که نایب‌ رئیس هیات ‌مدیره سازمان بورس و اوراق ‌بهادار عنوان کرد، براساس تصمیمات اولیه اتخاذ ‌شده قرار بر این است که دامنه‌ نوسان در سال‌۱۴۰۱ به‌ صورت تدریجی تا ١٠‌ درصد تغییر کند.

*دامنه نوسان نابازارساز بازار سهام

بورس تهران که عمری 54 ساله دارد، بیش از دو دهه از اعمال دامنه نوسان در بازار سهام می‌گذرد و محدودیتی که به بهانه محافظت از حقوق سهامداران خرد متولد شد، تنها بلوغ بازاری را که می‌توانست نقشی مولد در اقتصاد کشور داشته باشد، به تعویق انداخت.

نبود فقر سازوکارهای منسجم، همزمان با محدودیت‌ هایی چون دامنه نوسان و حجم مبنا سبب شده بورس نتواند به یک وضعیت متعادل دست پیدا کند. شکل ‌گیری ابرنوسان ‌های صعودی و نزولی و به نظر بسیاری از کارشناسان ایجاد حباب در بازار سهام مربوط به همین محدودیت های غیرمنطقی و غیرواقعی است که بازار سرمایه با آن دست و پنجه نرم می کند.

اکثر فعالان و حاضران در بورس، فارغ از میزان تخصص و تجربه بر ناکارآمد بودن «اعمال محدودیت بر نوسان قیمت سهام» تاکید دارند. همین مساله سبب شد تا سیاستگذاران در سازمان بورس تصمیم به افزایش دامنه نوسان از ۲۹ فروردین ‌ماه بگیرند. فارغ از اختلاف نظر کارشناسان درخصوص نحوه افزایش یا حذف دامنه نوسان، تقریبا همه کارشناسان بر ناکار‌آمدی دو دهه حاکمیت این نابازارساز و عواقب به ‌کارگیری آن تاکید داشته اند.

*چرا کارشناسان به این قانون معترض بودند؟

طبق قانون دامنه نوسان، هر سهم در هر روز معاملاتی حداکثر می توانست مثبت و منفی 5 درصد نوسان داشته باشد. طبیعتا زمانی که قیمت سهم به این سقف و کف قیمتی می رسید، ‌شاهد تشکیل صف خرید یا فروش در آن سهم معاملاتی بودیم؛ به‌ عبارت دیگر، در سقف یا کف تعیین ‌شده مازاد تقاضا یا عرضه رخ می داد که همانند تشکیل صف است.

نقش اصلی بورس ‌های اوراق ‌بهادار، جذب و هدایت پس‌‌‌‌‌‌‌‌‌ اندازها و نقدینگی سرگردان و پراکنده در اقتصاد به ‌‌‌‌‌‌‌‌‌سوی مسیرهای بهینه است؛ این هدایت نقدینگی در نهایت باید‌‌‌‌ منجر به تخصیص بهینه منابع کمیاب مالی شود؛ اما این مساله منوط به ‌وجود کارآیی بازارهای مالی است.

*دامنه نوسان ناکارآمدی بازار سرمایه را افزایش می دهد

کارآیی در بازارهای مالی به دلیل تامین اهداف اصلی همچون تخصیص بهینه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ها، افزایش سرعت نقدشوندگی و تعیین عادلانه قیمت اوراق ‌بهادار حائز اهمیت است و سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ گذاران طبیعتا به بازارهایی روی می ‌‌‌‌‌‌‌‌‌آورند که از نقدشوندگی مناسب ‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری برخوردار هستند.

این موضوع از عوامل مهم در رشد و توسعه بازارها محسوب می ‌شود. نقدشوندگی به ‌معنای توانایی بازار در جذب حجم زیاد معاملات بدون ایجاد نوسانات شدید در قیمت است. از ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ های بازارهای با نقدشوندگی بالا، اندک بودن فاصله بین قیمت‌ های پیشنهادی خرید و فروش است که به ‌تبع آن معاملات به روش مقرون ‌به ‌‌‌‌‌‌‌‌‌صرفه ‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای اجرا می ‌شوند. بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ شک هر عاملی که سبب اخلال در کارآیی بازار شود، دستیابی به اهداف مذکور را به خطر می ‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازد.

محدودیت در دامنه نوسان نیز یکی از همین مسائلی بود که اختلال زیادی در نقدشوندگی بازار سرمایه در مواقع بحرانی ایجاد کرده بود. همین اختلال ایجاد شده سبب کاهش کارآیی بازار سرمایه در مواقعی نیز شده است. تشکیل صف های میلیونی خرید در زمان های رشد بازار و شکل گیری صف های فروش در مواقع ریزش بورس، به دلیل همین محدودیت بوده است.

*صف نشینی پدیده مخرب بورس

به نظر می رسد صف ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نشینی موجود در بورس تهران باعث شکل گیری انجماد معاملاتی است که این مساله نیز در نهایت منجر به تخریب تدریجی بازار سهام خواهد شد. به گفته کارشناسان و صاحب ‌نظران بازار سرمایه، این فرآیند ضمن ناکارآمد کردن بازار می ‌تواند به کوچ همیشگی سرمایه از بورس بیانجامد.

بازار رمزارزها یکی از مقاصد این پول ‌های گریزان از بورس است. بازاری که محدودیتی برای نوسان ندارد و با وجود بالا بودن دامنه تغییرات روزانه، اما از چنان جذابیتی برای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ گذاران برخوردار است که می‌ تواند با وجود دامنه نوسانی دامنه نوسانی نبود یک چشم ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز روشن به‌ خوبی رقبای خود را کنار بزند.

تغییر دامنه نوسان نمادهای معاملاتی سهام به مثبت و منفی ۶ درصد

مطابق مصوبه هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تهران از امروز دامنه نوسان قیمت سهام در همه نمادهای معاملاتی سهام در بازار اول یک درصد افزایش یافت.

به گزارش خبرنگار مهر مطابق مصوبه هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تهران از امروز دوشنبه مورخ ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ دامنه نوسان قیمت سهام در همه نمادهای معاملاتی سهام در بازار اول تابلوی اصلی و فرعی بورس اوراق بهادار تهران با افزایش یک درصدی از مثبت و منفی ۵ درصد به مثبت و منفی ۶ درصد افزایش یافت.

همچنین برای تمام نمادهای معاملاتی حق تقدم از مثبت و منفی ۱۰ درصد به مثبت و منفی ۱۲ درصد افزایش یافت، اما دامنه نوسان بازارهای پایه فرابورس همانند سابق است.

دامنه نوسان تا دیروز در بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس مثبت و منفی ۵ درصد بود. یعنی یک نماد در طول یک روز معاملاتی می‌توانست تا مثبت ۵ و منفی ۵ درصد قیمت پایانی روز قبل خود نوسان کند.

به گزارش خبرنگار مهر بورس تهران و فرابورس ایران با استناد به بند یک از هفتصد و نود و دومین صورتجلسه هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار که در ۲۴ فروردین ماه سال جاری برگزار شد از تغییر دامنه نوسان روزانه قیمت در بازار اول خود برای تمامی نمادهای معاملاتی حاضر در این بازار از روز دوشنبه ۲۹ فروردین ماه ۱۴۰۱ خبرداده اند .

به این ترتیب دامنه نوسان قیمت در بازار اول فرابورس و بورس تهران برای تمامی نمادهای معاملاتی درج شده در این بازارها اعم از نمادهای معاملاتی تابلو بازار فرعی و اصلی در بالاترین و پایین‌ترین حد به ±۶ درصد تغییر داده می‌شود.

این تغییرات پس از بررسی پیشنهادات بورس اوراق بهادار تهران که با استناد به ماده ۲۱۳ دستور العمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران و گزارش تحلیلی مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس انجام گرفته و هدف از آن افزایش کارایی و نقدشوندگی در بازار سرمایه عنوان شده است.

برای حدود بیش از یک دهه و نیم، دامنه نوسان قیمت سهام در بورس تهران و سپس در فرابورس برای تمام نمادهای معاملاتی سهام در بازارهای این دو رکن اصلی بازار سرمایه ایران برابر با ۵ + / - درصد بود.

فراز و فرود دامنه نوسان قیمت سهام پیش از تصویب قانون جدید بازار سرمایه در اول آذر ماه ۱۳۸۴ همواره در کانون تصمیم سازی نهاد ناظر بازار بوده و تاکنون نیز ادامه داشته است.

این در حالی است که رشد شتابان تورم سالیانه در اقتصاد ایران و تکانه‌های ارزی سال‌های اخیر همواره به تلاطم‌های مختلف در بازار سهام ایران نیز منجر شده دامنه نوسانی که حفظ توازن و تعادل این بازار را در میان تشدید عرضه و تقاضای سهام برهم زده است.

در ابتدای دهه ۸۰ شمسی دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های بورسی در بالاترین و پایین‌ترین حد قیمتی به ۲ درصد می‌رسید، اما در سال ۸۴ به ۳ درصد افزایش یافت.

روند افزایش دامنه نوسان بعد از سال ۸۴ و نزول سنگین قیمت سهام پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در حالی افزایش پیدا کرد که در طول سال‌های نیمه دوم این دهه نیز شاهد تغییر دامنه نوسان قیمت سهام به‌ترتیب به ۳/ ۵، ۴، ۴/ ۵ و ۵ درصد بودیم.

دامنه نوسان ۵ درصدی برای سال‌ها در بورس تهران تثبیت شد که حدود دوسال قبل، همزمان با شهادت سردار سلیمانی دامنه نوسان قیمت سهام از ۱۸ دی ۱۳۹۸ به ۲ درصد محدود شد اما از ۲۲ دی همان سال دوباره دامنه نوسان متقارن به ۵ درصد بازگشت. تغییر دامنه نوسان قیمت سهام تنها برای یکبار در طول دوره زمانی فوق دستخوش تغییراتی بطور متقارن شد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۸۴ و به دلیل جلوگیری از تشدید افت شاخص بورس پس از برگزاری نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، دامنه نوسان قیمت سهام برخی از شرکت‌ها به مثبت ۵/ ۱۲ درصد و منفی ۲ درصد تغییر کرد. هر چند در آن زمان پس از چند روز روند صعودی، صف‌های سنگینی برای فروش سهام شرکت‌ها ایجاد شد که در نهایت باعث متوقف شدن دامنه نوسان نا متقارن و تغییر در حجم مبنا برای معاملات سهام شرکت‌ها شد.

در نهایت با استقبال عموم مردم همزمان با دعوت دولت روحانی برای حضور در بورس و به دنبال آن تحمیل زیان‌های سنگین که استعفای رئیس سازمان بورس را در پی داشت، دوباره موضوع دامنه نوسان نامتقارن برای بازار سهام مطرح و در ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ از سوی محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس وقت سازمان بورس، دامنه نوسان قیمت سهام به مثبت ۶ درصد تا منفی ۲ درصد تغییر کرد.

وی گفته بود: «قاعده جدید به این دلیل اعمال می‌شود که سرمایه‌گذاران فرصت بیشتری برای بررسی و تحلیل وضعیت سهام خود داشته باشند.»

در نهایت این تصمیم نیز همچون تجربه ناموفق دهه ۸۰ عمر چندانی نداشت و به دامنه نوسانی تشدید صف فروش سهام و افزایش نارضایتی‌ها، دوباره دامنه نوسان متقارن ۵ درصد اعمال شد.

سازمان بورس حالا تصمیم گرفته همسو با فضای بازار و جریان معاملات، دامنه نوسان قیمت سهام را بطور تدریجی و برای هر فصل از سال به میزان یک درصد افزایش دهد تا در مجموع این دامنه به ۱۰ درصد بطور متقارن در همه بازارها اعمال شود.اقدامی که با توجه به وضعیت کلی اقتصاد کشور و اثر بالای ریسک‌های سیستماتیک سیاسی بویژه تلاطم‌های ارزی و نیز ناهنجاری‌های موجود در بازار سهام و ضعف توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، می‌تواند آثاری را به دنبال داشته باشد.بویژه آنکه در این تصمیم سازی ها همچنان حجم مبنا برای معاملات روزانه سهام شرکت‌های بزرگ و کوچک بازار سهام بدون تغییر باقی مانده است.